6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca kamera ve ses kayıtları, kişisel veri olarak kabul edilmektedir. Kişisel verilerin işlenmesi ise Kanun’un 5. maddesi uyarınca, aşağıdaki koşulların varlığı hâlinde mümkündür:

 Kişisel verilerin işlenme şartları

Madde 5- (1) Kişisel veriler ilgili kişinin açık rızası olmaksızın işlenemez.

(2) Aşağıdaki şartlardan birinin varlığı hâlinde, ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın kişisel verilerinin işlenmesi mümkündür:

a) Kanunlarda açıkça öngörülmesi.

b) Fiili imkânsızlık nedeniyle rızasını açıklayamayacak durumda bulunan veya rızasına hukuki geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir başkasının hayatı veya beden bütünlüğünün korunması için zorunlu olması.

c) Bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla, sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması.

ç) Veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması.

d) İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması.

e) Bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için veri işlemenin zorunlu olması.

f) İlgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması.

 Kamera kaydı verilerinin hangi hukuki gerekçeyle toplanacağı konusu Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında tartışılmış olsa da Kişisel Verileri Koruma Kurulu gerek kendi aydınlatma metinlerinde gerekse kararlarında, kamera kaydı verilerini 5. maddenin (f) bendi uyarınca “İlgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlemesinin zorunlu olması” kapsamında değerlendirmektedir. Yani Kurul, veri sorumlularının güvenliği sağlama amacıyla, makul mahremiyet beklentisini zedelemeyecek şekilde kamera yerleştirmesini ve aydınlatma metni sunmasını uygun bulmaktadır.

 Ayrıca, Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği okullarda, Okul Servis Araçları Yönetmeliği ise servis araçlarında kamera bulundurulmasını zorunlu kılmaktadır.

 Konu kamera vasıtasıyla ses kaydı alınmasına geldiğinde ise Kurul daha katı bir yaklaşım sergilemektedir. Kurul, kararlarında ses kaydı verisinin işlenmesini yukarıda sayılan gerekçeler arasına dahil etmemekte ve bu işlem için açık rıza alınması gerektiğini ifade etmektedir. Nitekim, Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun 24.08.2023 tarihli ve 2023/1461 sayılı kararına konu olan bir olayda, bir eğitim kurumu tarafından kamera aracılığıyla görüntü ve ses kaydı alınması şikâyet konusu yapılmış, Kurul aşağıdaki özet değerlendirmelerde bulunarak ilgili kuruma 230 bin TL idari para cezası uygulamıştır:

 Veri sorumlusunun Kurumu muhatap cevap yazısında, okulun genel kullanımına açık bulunan yerlerde Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği hükümleri uyarınca mümkün hale getirildiğinden bahisle ve güvenlik amacıyla görüntü ve ses kaydı yapıldığı belirtilmişse de ilgili mevzuat incelendiğinde görüntü kaydı alınabilecek yerlerin sayıldığı ve belirli bazı yerlere kamera yerleştirilmesinin yasaklandığı görülmekte olup söz konusu hükümlerin yalnızca görüntü kaydına yönelik olduğu ve ses kaydı alınmasını meşru hale getiren özel bir hüküm ihdas etmediği,

• Görüntü kaydına ek olarak ses kaydının da alınmasının; kişisel verinin işlenmesi yönünden meşru bir menfaatin bulunup bulunmadığı, çatışan menfaatlerin söz konusu olup olmadığı ve meşru bir menfaatin bulunması halinde dahi işlemenin ölçülü olup olmadığının değerlendirilmesini gerektirdiği, veri sorumlusunun bir eğitim kurumu olarak faaliyet gösterdiği, öğrencilerinin okul öncesi, ilk ve orta öğretim öğrencileri olduğu, güvenlikleri için gerekli tüm işlemlerin hassasiyetle yürütülmesi gerektiği ve çalışanları açısından iş sağlığı ve güvenliği amaçlarını gerçekleştirme ihtiyacı bir arada düşünüldüğünde kamera vasıtasıyla görüntü kaydı alınmasının bu amaçları gerçekleştirmeye elverişli, meşru ve ölçülü bir işleme faaliyeti olduğu, böylesi bir durumda görüntü kaydına ek olarak ses kaydı alınması gerekliliği söz konusu olmadığı gibi daha fazla verinin işlenmesinin, verisi işlenen tüm ilgili kişilerin özel hayatlarının gizliliği hakkı genelinde ve kişisel verilerinin korunması hakkı özelinde bir menfaat çatışması doğurduğu, öte yandan, güvenlik gerekçeleri ile kamera kaydı alınmasının yaygın bir uygulama olduğu ancak aynı gerekçe ileri sürülerek ses kaydı alınmasının, kişisel verisi işlenen ilgili kişilerin makul beklentilerinin ötesinde olduğu, 
• halihazırda kamera ile görüntü kaydı alınması güvenliği sağlama amacı ile bağdaşmakta ve bu amacı gerçekleştirmeye yeterli olmakta iken ilaveten ses kaydı alınmasında veri sorumlusunun meşru menfaati bulunmadığı, zira zorunluluk arz etme ve kişisel veri işlenmeksizin başkaca bir yol ve yöntemle bu yararın ortaya çıkmasının mümkün olmaması şartının ortadan kalktığı, 
• Görüntü kaydı yerine yalnızca ses kaydının alındığı varsayımında dahi bu işlemeyi mecburi kılacak bir sebebin bulunmadığı hallerde kişiler arasındaki iletişimin devamlı olarak kayıt altına alınmasının başta özel hayatın gizliliği hakkı olmak üzere kişinin maddi ve manevi varlığının korunması gibi birtakım diğer temel hak ve özgürlüklerine ağır bir müdahale teşkil edeceği, bu durumda çatışan menfaatler arasındaki denge testinin dikkatli biçimde yapılması ve işlemeyi mecburi kılacak sebeplerin genişletilmemesi gerektiği,
• Veri sorumlusunun ses kaydı alma yönündeki uygulaması Kanun’a uygun bulunmadığından söz konusu işleme faaliyetinin her halde hukuka aykırı olduğu ve bu sebeple aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilip getirilmediği hususunun ayrıca incelenmesine gerek bulunmadığı, buna karşılık görüntü kaydı alınmasında Kanun’a uygun bir işleme sebebi bulunduğundan hukuka uygun olan kişisel veri işleme faaliyeti açısından aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilip getirilmediğinin de ayrıca ele alınması gerektiği,

 (Kararın tam metni: https://www.kvkk.gov.tr/Icerik/7783/2023-1461)

 Kişisel Verileri Koruma Kurulu 12.03.2020 tarihli 2020/212 sayılı kararında ise kamu kurumunda ses kaydı özelliği bulunan güvenlik kameralarına ilişkin aşağıdaki değerlendirmeleri yapmıştır;

 Sesli kamera kaydının hukuka uygun bir kişisel veri işleme faaliyeti olarak değerlendirilebilmesi için Anayasada belirtilen temel hak ve özgürlüklerin sınırlanmasında gözetilmesi gereken ilkelere uygun olması gerekmektedir. Bu kapsamda söz konusu kayıt ile beklenen faydanın ses kaydı olmaksızın görüntü kaydı ile elde edilebileceği hallerde ses kaydının da yapılması, gerçekleştirilecek kişisel veri işleme faaliyeti ile ulaşılmak istenen amaç arasındaki dengenin bozulmasına yol açacağından ölçülülük ilkesine aykırılık teşkil edecektir. Bu anlamda, gözetim sistemlerinde görüntü kaydı ile birlikte ses kayıt sisteminin de kullanılmasının sadece görüntü kaydına göre çok daha müdahaleci olacağı açıktır. Diğer taraftan, kameralar vasıtasıyla görüntü ile birlikte ses kaydı yapılması, bireylerde her açıdan gözetim altında tutuldukları endişesi yaratabilecek olup, kişilerin kamusal alanda bile özel bir kısım diyaloglarının ya da yaşantı kesitlerinin bulunabileceği de dikkate alındığında bu yönde bir uygulamanın hakkın özüne zarar vereceği değerlendirilmektedir. Ayrıca belirtmek gerekir ki, güvenlik amacıyla kamu kurumunun halk girişine takılması yönünde ihtiyaç bulunduğu belirtilerek ses kaydı yapan kameraların kullanılması, benzer nitelikteki her türlü ortam açısından da gerekli olduğu yönünde genel bir değerlendirmeye neden olabileceğinden, kişisel verilerin korunması hakkına yönelik oldukça geniş nitelikte bir istisna oluşması sonucunu doğurabilecektir ki, bu hususun da hakkın özüne zarar vereceği değerlendirilmiştir.

 (Kararın tam metni: https://www.kvkk.gov.tr/Icerik/6892/2020-212)

 Dolayısıyla, Kişisel Verileri Koruma Kurulu, kamera ile yalnızca görüntü kaydı alınması konusunda daha esnek kurallar benimsemişken, ses kaydı alınmasını “meşru menfaat” kapsamına dâhil etmemektedir. Bu nedenle ses kaydının ancak ilgili kişilerin açık rızası alınarak işlenmesi mümkündür. Bu çerçevede, serviste bulunan tüm yetişkinlerden ve öğrenci velilerinden açık rıza alınması gerekmektedir. Açık rıza vermeyen kişiler açısından ses kaydı verilerinin işlenmemesi gerekmektedir. Ayrıca, açık rızanın her zaman geri alınabileceği unutulmamalıdır. Bu durumda, rızası geri alınan kişi özelinde işlenen ses kayıtlarının silinmesi gerekmektedir.

Son olarak, açık rıza alınmış olsa dahi, olası bir şikâyet durumunda Kişisel Verileri Koruma Kurulu söz konusu açık rızayı geçersiz kabul edebilir ve veri işleme faaliyetinin amacını aşması nedeniyle idari yaptırım uygulayabilir. Bu riskler göz önüne alındığında, ses kaydı verilerinin işlenmesi tavsiye edilmemektedir.

Herhangi bir sorunuz olması halinde bize her zaman ulaşabilirsiniz.

Gülbenk & Kavlakoğlu Hukuk Bürosu