Konu: Kira Sözleşmelerinde Kefaletin Hukuki Boyutları Nelerdir?

Kira sözleşmelerinde kefilin sorumluluğu, hem kiraya veren hem de kiracı açısından önemli bir durumdur. Kefalet sözleşmesi, özellikle kiracının kira bedelini ödeme borcunu yerine getirememesi durumunda devreye giren bir güvence mekanizması olarak kabul edilir. Türk Borçlar Kanunu’nun 581. maddesi uyarınca kefalet sözleşmesi kefilin alacaklıya karşı borçlunun borcunu yerine getirmemesinden sorumlu olduğuna dair taahhütte bulunduğu bir sözleşmedir. Bu kapsamda her ne kadar Türk Borçlar Kanunu kefalet sözleşmesine ilişkin detaylı düzenlemeler getirmiş olsa da uygulamada özellikle şekil şartlarına dikkat edilmediği görülmekte ve çoğu kira sözleşmesinin kefil yönünden geçersiz olduğu anlaşılmaktadır. Bu sebeple Türk Borçlar Kanunu’nun belirlediği geçerlilik şartlarına dikkat edilmeli ve aykırı işlemlerden kaçınılmalıdır.

Kefalet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için sözleşmenin nitelikli yazılı şekilde yapılması gerekir. Kefalet sözleşmesi, nitelikli yazılı şekilde yapılmadıkça ve kefilin sorumlu olacağı azamî miktar ile kefalet tarihi belirtilmedikçe geçerli olmaz. Ayrıca kefilin, sorumlu olduğu azamî miktarı, kefalet tarihini ve kefaletin türünü kefalet sözleşmesinde kendi el yazısıyla yazması şarttır. Kefilin, sorumluluğun kapsamı ve azami tutarı gibi önemli hususları kendi el yazısı ile yazması zorunluluğu taahhüt altına girdiği borcun bilincinde olduğunu göstermeyi amaçlar.

Kefaletin türünün adi mi yoksa müteselsil kefalet mi olduğu ve bu hususun da el yazısıyla yazılmış olması yine kefalet sözleşmesinin geçerli olması için şarttır. Kefalet türü, kefilin sorumluluk kapsamını ve alacaklı ile borçlu arasında dengeyi sağlamak için önemlidir. Örneğin, müteselsil kefalet durumunda alacaklı doğrudan kefile başvurabilirken adi kefalette önce asıl borçludan tahsilat yoluna gidilmelidir.

Aynı zamanda kefil evliyse kefalet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için eşin yazılı rızası gereklidir. Eşin yazılı rızasının alınmasına gerek olmayan istisnalar ise yine Kanun’da sınırlı şekilde sayılmıştır. Bu durumlar ticaret siciline kayıtlı ticari işletmenin sahibi veya ticaret şirketinin ortak ya da yöneticisi tarafından işletme veya şirketle ilgili olarak verilecek kefaletler, mesleki faaliyetleri ile ilgili olarak esnaf ve sanatkârlar siciline kayıtlı esnaf veya sanatkârlar tarafından verilecek kefaletler, 5570 sayılı Kanun kapsamında kullanılacak kredilerde verilecek kefaletler ve tarım kredi, tarım satış ve esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet kooperatifleri ile kamu kurum ve kuruluşlarınca kooperatif ortaklarına kullandırılacak kredilerde verilecek kefaletlerdir.

Kanun’un aradığı bu şekil şartları geçerlilik şartı olduğundan aksine yapılan kefalet sözleşmeleri kesin olarak hükümsüzdür. Ayrıca kefilin gerekli şekil şartlarını taşımayan bu sözleşme dolayısıyla alacaklıya ödemede bulunması da kefalet sözleşmesini geçerli hale getirmez.

Uygulamada ne yazık ki en çok yapılan hata ise tarafların sözleşmede kefil imzasının bulunmasının kefalet için yeterli olacağını düşünmeleridir. Oysa yukarıda bahsettiğimiz şartların sözleşmede yer almaması yalnızca kefaletin geçersizliğine yol açmayacak, ek olarak olası bir hukuki başvuruda hakim tarafından re’sen göz önüne alınacağından zaman ve maddi kayıplara da sebep olacaktır.

Son olarak belirtmek gerekir ki kefalet sözleşmesinin ayrı bir kağıtta hazırlanması gerekmez. Kefalet türü, kefilin sorumlu olduğu azami miktar ve sorumluluğunun ne zaman başlayacağına dair bilgilerin kefilin kendi el yazısı ile yazılmış ve imzalanmış olması şartıyla kira sözleşmesinin içeriğinde yer alması da yeterlidir.

Özetle kira sözleşmelerinde kefalet, kiraya veren ve kefil açısından önemli hukuki etkiler doğurur. Kefalet sözleşmesinin hukuki olarak uygun şekilde yapılması ve tarafların hak ve yükümlülüklerini doğru anlaması olası uyuşmazlıkların önünü kesmek için hayati bir önem taşır. Bu nedenle, kefalet taahhüdü altına girenlerin hukuki danışmanlık almaları önerilir.

Herhangi bir sorunuz olması halinde bize her zaman ulaşabilirsiniz.

Gülbenk & Kavlakoğlu Hukuk Bürosu