6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun gereğince telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletiler ticari elektronik ileti olarak kabul edilmektedir. 15.07.2015 tarihli 29417 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik ise bu Kanun’un uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemiştir. Buna göre mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmeyi tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını arttırmak amacıyla gönderilen iletiler ticari elektronik ileti olarak kabul edilmiştir.

Ticari elektronik ileti gönderimi ise bazı şartlara bağlanmıştır. Buna göre ticari elektronik ileti gönderilmeden önce ilgili kişiden onay alınması zorunludur. Bu onay yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim aracıyla alınabilir. Onayda alıcının kendisine ticari elektronik ileti göndermesini kabul ettiğine dair olumlu beyanı (yazılı ortamda onayın alınması halinde imzası), adı, soyadı ve elektronik iletişim adresi yer almalıdır. Onayın elektronik ortamda alınması durumunda, onayın alındığı bilgisi, reddetme imkânı da tanınmak suretiyle, alıcının elektronik iletişim adresine 24 saat içerisinde iletilmesi gerekmektedir. Onayın sözleşme içeriğine dahil edilerek alınması halinde sözleşmenin sonunda imza atılmadan önce, ticari elektronik ileti kenar başlığı altında, reddetme imkanı da tanınarak en az on iki punto ile yazılmak suretiyle onay alınması gerekmektedir.

Usulüne uygun onay alınması sonrasında ilgili kişilere gönderilen ticari elektronik iletilerin de ilgili mevzuata uygun olması gerekmektedir. Bu kapsamda her ticari elektronik iletide ilgili kişiye ret imkanı tanınmalı ve müşteri hizmetleri numarası, kısa mesaj numarası veya yalnızca ret bildirimine özgülenmiş bir URL adresi gibi erişilebilir iletişim adresi bulunmalıdır. Ret bildirimine ilişkin süreç kolay ve ücretsiz sunulmalıdır. Ayrıca ilgili kişinin ileti almayı reddettiğine ilişkin talebi üç gün içinde işleme alınarak ticari elektronik ileti gönderimi durdurulmalıdır.

Dolayısıyla ticari amaçlar güdülerek elektronik ileti gönderme şartları ve süreci Yönetmelik’te oldukça detaylı izah edilmiş olup Yönetmelik’e aykırı hareket edilmesi halinde idari para cezası uygulanması mümkündür. 2020 yılı için ilgili kişilerden önceden onay alınmaksızın ticari elektronik ileti gönderilmesi veya alınan onayın usulüne uygun olmaması halinde 9.515 Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanabilmektedir. Ayrıca bir defada birden fazla kişiye hukuka aykırı ileti gönderilmesi halinde bu ceza 95.510 Türk Lirasına kadar çıkarılabilmektedir. Ret bildirimine ilişkin yükümlülüklere uyulmaması halinde ise 28.546 Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanmakta olup toplu ret ihlal yapılması halinde bu ceza on katına kadar arttırılabilmektedir.

Öte yandan 04.01.2020 tarihli 30998 sayılı Resmi Gazete ile Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik’te bazı önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu çerçevede Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi (İYS) kurularak bu sistem üzerinden ticari elektronik ileti onayının alınması, reddedilme hakkının kullanılması ve şikayet süreçlerinin yürütülmesine imkanı tanınmıştır.

Yine aynı Resmi Gazete ile öngörülen değişiklikle Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik hükümlerinin özel eğitim ve öğretim kurumlarının öğrencilerine ve bunların velilerine gönderilen iletilerin Yönetmelik kapsamı dışında tutulacağı belirtilmiştir.

Dolayısıyla Yönetmelik önemli bir ayrım getirmiştir. Buna göre özel eğitim ve öğretim kurumları bünyelerinde kayıtlı bulunan öğrencilerine ve kayıtlı öğrencilerinin velilerine bilgilendirme amacıyla ileti gönderebilecek olup bu iletiler Yönetmelik’teki süreçten muaf tutulacaktır. Ancak özel eğitim ve öğretim kurumlarının kendi bünyelerinde halihazırda yer almayan öğrencilere, velilere ve üçüncü kişilere burs sınavı, tanıtım, pazarlama, kutlama veya temenni gibi içeriklerle ileti göndermesi halinde Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi’ne kayıt olması gerekmekte olup onay alınması ve ret imkanı sunulması gibi Yönetmelik’te belirtilen süreçlerine uymakla yükümlüdür. Nitekim yalnızca mevcut öğrencilere ve velilere gönderilecek olan iletiler Yönetmelik’ten muaf tutulmuştur.

Dolayısıyla bir kez daha önemle belirtmek gerekir ki özel eğitim ve öğretim kurumlarının mevcut öğrencilerine ve velilerine ileti göndermesi haricinde burs sınavı veya tanıtım amacıyla üçüncü kişilere ileti göndermek istemesi halinde Yönetmelik hükümlerine uyum ve Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi’ne kayıt zorunludur.

Bu aşamada önemle belirtmek gerekir ki özel eğitim ve öğretim kurumlarının burs sınavı, tanıtım veya reklam amaçlı ileti göndermeye devam etmek istemesi ve elinde mevcut veriyi kullanmaya devam etmek istemesi halinde almış olduğu iletişim onaylarının tamamını 01.12.2020 tarihine kadar Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi’ne aktarması zorunludur. Dolayısıyla 01.12.2020’den önce alınan tüm izinlerin sisteme aktarılmış olması gerekmektedir. Mevzuat gereğince, bu tarih itibariyle İleti Yöneti Sistemi’ne aktarılmayan izinler geçersiz kabul edilecektir. İzinlerin sisteme iys.org.tr üzerinden tek tek veya csv dosyalarıyla toplu halde yüklenmesi de mümkündür. 01.12.2020 tarihinden sonra alınacak yeni izinlerin ise üç iş günü içerisinde İleti Yöneti Sistemi’ne kayıt edilmesi gerekmektedir. İleti Yöneti Sistemi’nde onayı bulunmayan ilgili kişilere ticari elektronik ileti gönderilmesi halinde yine idari para cezası uygulanabilecektir. 

Öte yandan ilgili kişinin onayı olmaksızın ticari elektronik ileti gönderilmesi halinde Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun gereğince de ilgili kişinin verilerinin hukuka aykırı olarak işlenmesi sebebiyle ayrı bir idari para cezasına hükmedilebilecektir. Nitekim Kişisel Verilerin Korunması Kurumu 18.09.2019 tarihli 2019/276 sayılı kararı ile bir eğitim kurumu tarafından şikayet eden kişiye açık rıza alınmaksızın ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nda belirtilen işleme şartları gerçekleşmeksizin cep telefonuna reklam amaçlı mesaj gönderilmesi sebebiyle 50.000,00 – TL idari para cezası uygulanmasına karar vermiştir.

Sonuç itibariyle özel eğitim ve öğretim kurumlarının mevcut öğrencilerine ve velilerine gönderdiği iletilere ilişkin olarak Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanmayacaktır. Ancak mevcut öğrenciler ve veliler haricinde kalan kişilere burs sınavı, reklam ve tanıtım amacıyla ileti gönderilmesi istenmesi halinde, bu kişilerden önceden onay alınması ve alınan onayın Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi’ne yüklenmesi zorunludur. Özel eğitim ve öğretim kurumlarının pazarlama amacıyla ileti gönderdiği ellerindeki mevcut listeyi de 01.12.2020 tarihinde kadar İleti Yönetim Sistemi’ne yüklemeleri gerekmekte olup aksi takdirde bu verileri 02.12.2020 tarihi itibariyle kullanamayacaklardır. Öte yandan ilgili Yönetmelik ve İleti Yönetim Sistemi yalnızca ticari amaçlarla gönderilecek iletilere ilişkin olup özel eğitim ve öğretim kurumlarının Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun’a uyum yükümlülükleri devam etmektedir.

Av. Taha Kavlakoğlu

Gülbenk&Kavlaoğlu Hukuk Bürosu